भारतीय चित्रपट आणि टेलिव्हिजनच्या जगात, अशा काही व्यक्ती आहेत ज्यांनी त्यांच्या बहुआयामी प्रतिभेने आणि कथाकथनाच्या कलेशी अखंड वचनबद्धतेने आपले नाव इतिहासाच्या इतिहासात कोरले आहे. 7 ऑक्टोबर 1966 रोजी जन्मलेल्या रेणुका शहाणे (Renuka Shahane) या निःसंशयपणे अशाच एक दिव्यअंग आहेत. हिंदी आणि मराठी चित्रपटांमधील तिच्या अतुलनीय योगदानामुळे तसेच टेलिव्हिजनवरील तिच्या अविस्मरणीय उपस्थितीमुळे ती भारतातील घराघरात नावारूपास आली आहे. या लेखात आपण रेणुका शहाणे या महिलेच्या जीवनाचा आणि कारकिर्दीचा सखोल अभ्यास करू, जिचा प्रवास प्रेरणादायी नाही.
प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण
रेणुका शहाणे (Renuka Shahane) यांची कहाणी 7 ऑक्टोबर 1966 रोजी मुंबई म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या बॉम्बेमध्ये सुरू होते. तिचा जन्म एका मराठी कुटुंबात झाला आणि तिचे वडील लेफ्टनंट कमांडर. विजयकुमार शहाणे हे भारतीय नौदलातील एक प्रतिष्ठित अधिकारी होते. तिची आई, शांता गोखले, मराठी रंगभूमीवर प्राथमिक लक्ष केंद्रित करणारी, प्रसिद्ध नाट्य व्यक्तिमत्व आणि चित्रपट समीक्षक आहेत. रेणुकाच्या सुरुवातीच्या काळात तिच्या आईवडिलांच्या घटस्फोटानंतर तिची आई शांता गोखले यांनी अरुण खोपकर या चित्रपट निर्मात्याशी लग्न केले. हे दुसरे लग्न देखील घटस्फोटात संपुष्टात आले, ज्यामुळे शांता गोखले यांनी जेरी पिंटो या चित्रपट पत्रकाराशी दीर्घकालीन मैत्री प्रस्थापित केली.
रेणुका आणि तिचे एकुलते एक भाऊ गिरीश शहाणे यांचे पालनपोषण त्यांच्या आईने मुंबईत केले. तिने सेंट झेवियर्स कॉलेजमधून मानसशास्त्रात बॅचलर पदवी घेतली आणि मुंबई विद्यापीठातून क्लिनिकल सायकोलॉजीमध्ये पदव्युत्तर शिक्षण पूर्ण केले.
वैयक्तिक जीवन आणि विवाह
रेणुका शहाणे (Renuka Shahane) यांच्या वैयक्तिक आयुष्यात दोन महत्त्वपूर्ण विवाह झाले आहेत. तिचे पहिले लग्न मराठी रंगभूमीचे ज्येष्ठ लेखक आणि दिग्दर्शक विजय केंकरे यांच्याशी झाले होते. तथापि, ही संघटना काळाच्या कसोटीवर टिकू शकली नाही आणि लवकरच ते त्यांच्या वेगळ्या मार्गावर गेले. त्यानंतर, रेणुकाने आशुतोष राणा (मूळ नाव आशुतोष नीखरा) या बॉलीवूड अभिनेत्याशी लग्न केले. त्यांना एकत्र दोन मुले आहेत, त्यांची नावे शौर्यमन नीखरा आणि सत्येंद्र नीखरा आहेत.
चित्रपटातील गौरवशाली कारकीर्द
‘हाच सुनबाईचा भाऊ’ या मराठी चित्रपटाने रेणुका शहाणे यांचा चित्रपटसृष्टीतील प्रवास सुरू झाला. प्रसिद्धीचा तिचा खरा दावा, तथापि, “सुरभी” या प्रचंड लोकप्रिय हिंदी टेलिव्हिजन शोच्या सह-प्रस्तुतकर्त्यांपैकी एक म्हणून आला. ज्या काळात दूरदर्शन हे भारतातील एकमेव टीव्ही चॅनेल होते, त्या काळात रेणुका यांचे स्मित हास्य आणि आकर्षक उपस्थितीने 1980 च्या दशकात तिचे घराघरात नाव झाले.
1994 मध्ये, “सुरभी” होस्ट करत असताना, रेणुकाला “हम आपके है कौन..!” या ब्लॉकबस्टर चित्रपटात काम करण्याची सुवर्ण संधी मिळाली. हा चित्रपट पटकन त्याच्या काळातील सर्वाधिक कमाई करणारा भारतीय चित्रपट बनला. चित्रपटातील पूजाच्या रेणुकाच्या भूमिकेने व्यापक प्रशंसा मिळवली आणि पारंपारिक भारतीय मूल्यांचे भांडार म्हणून तिची प्रतिष्ठा मजबूत केली.
मराठी चित्रपटसृष्टीतही तिचं योगदान मोलाचं आहे. रेणुका शहाणे (Renuka Shahane) यांनी तिच्या आई शांता गोखले यांच्या “रिटा वेलिंगकर” या कादंबरीवरून साकारलेल्या “रिटा” या तिच्या पहिल्या मराठी चित्रपटाद्वारे दिग्दर्शनात पाऊल टाकले. चित्रपटात, रेणुकाने नायक, रीटाची मैत्रीण, मार्गदर्शक आणि तत्वज्ञानी म्हणून महत्त्वपूर्ण भूमिका साकारली होती. “रीटा” ने जॅकी श्रॉफ, पल्लवी जोशी, सुहासिनी मुळ्ये आणि मोहन आगाशे यांच्यासह उत्कृष्ट कलाकारांचा गौरव केला. राम गोपाल वर्मा निर्मित “मनी” या तेलुगू चित्रपटातही तिने तिची उपस्थिती दर्शविली, जी जबरदस्त यशस्वी ठरली.
छोट्या पडद्यावर, रेणुका शहाणेच्या कारकिर्दीत प्रारंभिक भारतीय टेलिव्हिजन मालिका “सर्कस” मध्ये अभिनयाचा समावेश आहे, जिथे तिने तुलनेने अज्ञात शाहरुख खानच्या प्रेमाची भूमिका साकारली होती. “इम्तिहान” या दुसर्‍या टेलिव्हिजन मालिकेत प्रबळ इच्छाशक्ती असलेल्या महिलेच्या भूमिकेचे सर्वत्र कौतुक झाले.
त्रिभंगा: दिग्दर्शकीय मैलाचा दगड
रेणुका शहाणे (Renuka Shahane) यांच्या कारकिर्दीतील सर्वात उल्लेखनीय प्रकरणांपैकी एक म्हणजे हिंदी चित्रपटसृष्टीतील तिचे दिग्दर्शन. “त्रिभंगा” ही एक मार्मिक कथा आहे ज्यात काजोल, तन्वी आझमी, मिथिला पालकर, कुणाल रॉय कपूर, वैभव तत्ववादी, मानव गोहिल, कंवलजीत सिंग, श्वेता मेहेंदळे आणि निशंक वर्मा यांनी भूमिका केल्या आहेत. हा चित्रपट कौटुंबिक नातेसंबंध आणि वैयक्तिक प्रवासातील गुंतागुंतीचा शोध घेतो, परंपरा आणि आधुनिकतेचे सुसंवादी मिश्रण दाखवतो.
उल्लेखनीय फिल्मोग्राफी
रेणुका शहाणे (Renuka Shahane) यांची फिल्मोग्राफी ही अभिनेत्री म्हणून तिच्या अष्टपैलुत्वाचा पुरावा आहे. तिचे काही उल्लेखनीय चित्रपट येथे आहेत:
- “तमाचा” (1988) – भूमिका: रश्मी
- “आपली मानसा” (1992) – मराठी
- “हाच सुनबाईचा भाऊ” (1992) – भूमिका: नंदिता
- “मनी” (1993) – भूमिका: रेणू (तेलुगु)
- “हम आपके है कौन..!” (1994) – भूमिका: पूजा
- “अबोली” (1995) – भूमिका: बाप्पाची मुलगी (मराठी)
- “मासूम” (1996) – भूमिका: यशोदा
- “तुन्नू की टीना” – भूमिका: टिनूची पहिली मैत्रीण (1997)
- “तुम जिओ हजारों साल” (2002) – भूमिका: हेमा
- “एक अलग मौसम” (2003) – भूमिका: रीटा
- “दिल ने जिस अपना कहा” (2004) – भूमिका: ऋषभची बहीण
- “सन जरा” (2006) – भूमिका: गौरी शंकरची पत्नी
- “रीटा” (2009) – भूमिका: सरस्वती (मराठी)
- “3 मजली” (2018) – भूमिका: फ्लोरी मेंडोन्का
- “बकेट लिस्ट” (2018) – भूमिका: अंजली देशपांडे (मराठी)
- “गुलाबजाम” (2018) – पाहुण्यांची उपस्थिती
- “स्माइल प्लीज” (2019) – पाहुण्यांची उपस्थिती
- “त्रिभंगा” (2021) – लेखक आणि दिग्दर्शक
टेलीव्हीजन
रेणुका शहाणे (Renuka Shahane) यांचा दूरचित्रवाणीवरील प्रवास हा तिच्या चित्रपट कारकिर्दीइतकाच गौरवशाली आहे. तिने अनेक आयकॉनिक टीव्ही शोचा भाग बनून प्रेक्षकांवर अमिट छाप सोडली आहे. तिच्या काही उल्लेखनीय टेलिव्हिजन देखाव्यांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- “सर्कस” (1989-1990) – भूमिका: मारिया
- “सुरभी” (1993-2001) – होस्ट
- “इम्तिहान” (1994)
- “सैलाब” (1995-1998) – भूमिका: शिवानी
- “मिसेस माधुरी दीक्षित” (1997) – भूमिका: माधुरी दीक्षित
- “घुटन” (1997-1998) – भूमिका: शामली
- “कोरा कागज” (1998-1999) – भूमिका: पूजा
- “झलक दिखला जा 4” (2010-2011) – स्पर्धक
- “हायला जीवन असे नाव” – होस्ट (मराठी)
- “फू बाई फू” (2011) – न्यायाधीश
- “आवाज महाराष्ट्राचा” – यजमान
- “लेडीज फर्स्ट” (2011) – सह-होस्ट (हिंदी)
- “मेरे रंग में रंगने वाली” (2014) – भूमिका: रेणुका देशमुख
- “कॉमेडीची बुलेट ट्रेन” (2015) – न्यायाधीश (मराठी)
- “कभी ऐसे गीत गया करो” (2015) – भूमिका: अमृता (हिंदी)
- “खिचडी” (2018) – भूमिका: बावसकर मॅडम
- “चला हवा येऊ द्या” (२०१८) – पाहुणे
- “कौन बनेगा करोडपती 12” (2019) – पाहुणे
- “द कपिल शर्मा शो” (2020) – अतिथी
- “बँड बाजा वरात” (2022) – न्यायाधीश (मराठी)
वेब सिरीजमध्ये प्रवेश
डिजिटल युगात रेणुका शहाणे (Renuka Shahane) यांनी वेब सिरीजमध्ये प्रवेश करून बदलत्या मनोरंजनाच्या लँडस्केपशी जुळवून घेतले आहे. “व्हॉट द फॉक्स” (2018-2019) या वेब सिरीजमधील वंदू सोलंकीच्या भूमिकेने विविध प्लॅटफॉर्मवर प्रेक्षकांशी कनेक्ट होण्याची तिची क्षमता प्रदर्शित केली.
रेणुका शहाणे (Renuka Shahane) यांची कारकीर्द तीन दशकांहून अधिक काळ पसरलेली आहे आणि भारतीय मनोरंजनातील त्यांचे योगदान अतुलनीय आहे. मराठी चित्रपटसृष्टीतील तिच्या सुरुवातीपासून ते टेलिव्हिजनवर घराघरात नाव बनण्यापर्यंत आणि हिंदी चित्रपटसृष्टीत तिचे दिग्दर्शन पदार्पण, ती सतत विकसित होत गेली आणि शोबिझच्या गतिशील जगाशी जुळवून घेत आहे.
Table of Contents
वारसा आणि भविष्यातील प्रयत्न
रेणुका शहाणे (Renuka Shahane) यांच्या प्रवासावर आपण विचार करत असताना, या अष्टपैलू कलाकाराचे भविष्य काय असेल हे सांगणे अशक्य आहे. तिचा वारसा आधीच घट्टपणे प्रस्थापित झाला आहे आणि भारतीय मनोरंजनात तिचे योगदान अतुलनीय आहे. ती महत्त्वाकांक्षी अभिनेते, दिग्दर्शक आणि कथाकारांसाठी प्रेरणास्थान आहे.
वरवरचे साजरे करणार्‍या उद्योगात रेणुका शहाणे यांची कथा ही सत्यता आणि वस्तुनिष्ठतेची बोधकथा आहे. खरी कलात्मकता ही भाषा, माध्यम आणि शैली यांच्या सीमा ओलांडते याची आठवण करून देणारा तिचा प्रवास आहे. हा कथाकथनाचा उत्सव आहे आणि त्याचा समाजावर किती खोल परिणाम होऊ शकतो.
शेवटी, रेणुका शहाणे (Renuka Shahane) यांचे जीवन आणि कारकीर्द कला आणि कथाकथनाच्या सामर्थ्याचा पुरावा आहे. मराठी चित्रपटसृष्टीतील तिच्या सुरुवातीच्या दिवसांपासून ते भारतीय दूरचित्रवाणीवरील एक लाडका चेहरा बनण्यापर्यंत आणि शेवटी, दिग्दर्शक म्हणून तिचा ठसा उमटवण्यापर्यंत तिने भारतीय मनोरंजनाच्या कॅनव्हासवर अमिट छाप सोडली आहे. प्रेक्षकांशी सहजतेने जोडण्याची तिची क्षमता आणि अर्थपूर्ण कथाकथनाची तिची बांधिलकी तिला शब्दाच्या खर्‍या अर्थाने प्रतीक बनवते. आम्ही तिचा प्रवास साजरा करत असताना, आम्ही मदत करू शकत नाही परंतु तिने अद्याप सांगायच्या असलेल्या कथांबद्दल आणि मनोरंजनाच्या जगावर तिचा प्रभाव कायम ठेवण्याची प्रतीक्षा करू शकत नाही. रेणुका शहाणे हे केवळ नाव नाही; ती एक चिरस्थायी वारसा आहे.
लेखन..टीम,मराठीमंडे.कॉम
रेणुका बद्दल व या लेखा बद्दल आपले अभिप्राय खाली दिलेल्या Comment-Box मध्ये नोंदवायला मात्र विसरू नका,तुमच्या एका Comment मुळे आमच्या लेखकास एक शक्ती व उत्त्साह मिळते.
“तुम्ही आमच्या कामाला पाठिंबा द्याल का? कृपया आज Marathimonday.com ला आर्थिक भेट देण्याचा विचार करा”
